Toen de Sovjet-Unie in 1991 werd ontbonden, kreeg Oekraïne het beheer over al die kernwapens, omdat die ten tijde van het uiteenvallen op zijn grondgebied waren gestationeerd. Opeens was Oekraïne de op twee na grootste kernmacht ter wereld, met meer kernkoppen dan Groot-Brittannië, Frankrijk en China samen.

Ik was in die periode verschillende keren in Kiev. Ik heb heel wat Oekraïense nationalisten geïnterviewd die plotseling in de openbaarheid waren getreden (nadat ze in de Sovjettijd diep in de doofpot hadden gezeten), en ik kan me niet herinneren dat er ook maar één was die het over die kernwapens had. En ik ook niet, om eerlijk te zijn. Het leek niet erg relevant op dat moment.

Maar het voelt zeker relevant voor veel Oekraïners nu. Ze hebben dat ene ding weggegeven dat hen voor een invasie had kunnen behoeden.

De Russen en de Amerikanen waren begin jaren negentig erg ongelukkig met de Oekraïense kernwapens, omdat ze die allebei zagen als een soort 'proliferatie'. Meer vingers aan meer trekkers (Wit-Rusland en Kazachstan erfden ook kleinere aantallen Sovjet kernwapens en overbrengingsmiddelen) maakte de taak van het handhaven van wederzijdse nucleaire afschrikking complexer en onstabieler.

Dus gebruikten de twee 'grootmachten', zoals ze nog steeds werden genoemd, politieke druk en oordeelkundige steekpenningen om de nieuwe Oekraïense regering over te halen al haar kernwapens aan Rusland over te dragen voor vernietiging. Het Zuid-Afrika van na de apartheid ontdeed zich op hetzelfde moment van zijn kernwapens, dus het leek op dat moment geen bizarre of dwaze beslissing.

Het grote verschil was natuurlijk dat Zuid-Afrika geen nucleair bewapende grootmacht als buurland had. Oekraïne had dat wel, en heeft nu spijt van zijn fout. Dit is een slag in het hart van de campagne tegen de verspreiding van kernwapens, die ooit werd gezien als niet meer dan een kwestie van gezond verstand.

Het is in feite de derde staak die in dat nogal overvolle hart wordt gestoken, maar de eerste twee waren minder overtuigend. Saddam Hoessein, de Iraakse dictator, had een kernwapenprogramma tijdens zijn oorlog met Iran in de jaren tachtig, maar dat werd door VN-inspecteurs volledig ontmanteld nadat hij Koeweit was binnengevallen en was verslagen in de eerste Golfoorlog in 1990-91.

Hij heeft dat kernwapenprogramma nooit hervat, maar de Verenigde Staten zijn Irak in 2003 toch binnengevallen en de marionettenregering die zij in Bagdad hebben geïnstalleerd, hebben hem opgehangen.

Saddam Hoessein verdiende dat ongetwijfeld voor zijn vele andere misdaden, maar de conclusie was: voor een dictator zijn kernwapens de enige levensverzekering die echt werkt. Noord-Korea testte zijn eerste kernwapen in 2006.

De Libische dictator Muammar Kadhafi was zo bang voor het Amerikaanse vertoon van wetteloosheid bij de invasie van Irak in 2003, dat hij zich liet intimideren om zijn eigen kernwapenprogramma, dat al tien jaar liep, stop te zetten. Grote vergissing.

Acht jaar later, in 2011, werd Khadafi zelf van de macht verdreven door luchtaanvallen van de NAVO, en vervolgens vermoord door rebellen die door de NAVO werden gesteund. Zijn eigen schuld: hij was de verkeerde kant op gesprongen. Maar nogmaals, het was een wrede dictator die de prijs betaalde, dus who cares?

In 1994 liet Oekraïne zich ompraten om al zijn kernwapens op te geven. In ruil daarvoor kreeg het in het Memorandum van Boedapest de plechtige "verzekering" dat Rusland, het VK en de VS zich zouden "onthouden van dreiging met of gebruik van geweld tegen de territoriale integriteit of de politieke onafhankelijkheid van Oekraïne." Dat werkte goed, nietwaar?

Een week geleden vroeg Sky News aan Svitlana Zalishchuk, adviseur buitenlands beleid van de Oekraïense vice-premier, of het opgeven van de kernwapens van het land een vergissing was geweest.

"Ja, zonder twijfel," antwoordde Zalishchuk. Landen die kernwapens bezitten zijn "onaantastbaar", en het is "omdat wij vrijwillig afstand hebben gedaan van onze kernwapens en het Memorandum van Boedapest genegeerd is (dat) wij ons in de situatie bevinden waarin wij ons bevinden".

Het blijkt dat niet alleen kwaadaardige dictators kernwapens nodig hebben. Elk land dat een nucleair bewapend buurland met een grief heeft, heeft ze ook dringend nodig. Sterker nog, elk land dat denkt op een dag in een confrontatie met een nucleair bewapend land terecht te kunnen komen, hoe ver weg dat land ook is, heeft kernwapens nodig.

Als u aan mij twijfelt, vraag het dan maar aan de Iraniërs, of de Taiwanezen, of de Zuid-Koreanen, die allemaal nauwlettend in de gaten worden gehouden. Of zelfs de Japanners en de Vietnamezen, kom op.

Als je in een confrontatie verwikkeld raakt met een nucleaire mogendheid, en je behoort niet tot een nucleair bewapend bondgenootschap zoals de NAVO, dan kun je er niet op vertrouwen dat een ander land namens jou een nucleaire oorlog riskeert. "Garanties" en "verzekeringen" zijn zinloos. Je moet je eigen kernwapens hebben.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer