Vorige week verliet hij België, waar hij als ongewenste gast verbleef sinds hij zeven jaar geleden een mislukte poging tot afscheiding van Spanje leidde, en liet hij zich terug smokkelen naar Barcelona, de hoofdstad van de regio Catalonië.

Hij koos dit moment omdat er een nieuwe regionale coalitieregering aan de macht kwam waarin een van de Catalaanse nationalistische partijen zitting had. In de ogen van de harde separatisten waren zij verraders en Puigdemont's plicht, zoals hij het zag, was om hen te bespotten en te vernederen.

Zijn plan was om plotseling in Barcelona te verschijnen op de dag dat de nieuwe regionale regering de macht overnam. Collaborateurs brachten hem veilig naar de stad en afgelopen donderdag verscheen Puigdemont in de buurt van het regionale parlementsgebouw, omringd door ongeveer veertig mensen met Puigdemont-maskers.

Hij gaf een korte toespraak waarin hij zijn verschillende politieke vijanden aan de kaak stelde, verdween weer in dezelfde menigte van Puigdemont look-alikes, stapte in een auto en vertrok. Vrijdag was hij terug in België.

Dapperheid, precieze timing en veel geluk - zou dit een nieuwe Scarlet Pimpernel voor onze tijd kunnen zijn? In de woorden van het liedje dat het originele 'Scarlet Pimpernel'-stuk begeleidde, waarbij alleen de naam van de vijand werd veranderd van 'Frenchies' in Spanjaarden.

Ze zoeken hem hier ze zoeken hem daar

Die Spanjaarden zoeken hem overal.

Is hij in de hemel of in de hel?

Die verdomde ongrijpbare Pimpernel!

Ja, maar kan Puigdemont tippen aan de daden van de fictieve Sir Percy Blakeney, alias de Scarlet Pimpernel? Sir Percy was een rijke, slonzige en niet al te snuggere habitué van Londense clubs tijdens de eerste jaren van de Franse Revolutie (1792-93), maar hij had een ander, geheim leven.

De Scarlet Pimpernel was volgens Stan Lee, de medebedenker van Marvel Comics, 's werelds eerste superheld'. Barones Orczy's zeer succesvolle boek en toneelstuk uit 1920 gaf ons het idee van een zachtmoedig, onbeduidend personage wiens familie en vrienden geen idee hebben dat zijn alter ego een superheld is. Tientallen andere in Spandex geklede superhelden volgden.

De fictieve Pimpernel ging op het hoogtepunt van de Terreur heen en weer tussen Londen en Parijs en redde Franse aristocraten op het nippertje van de guillotine. Hij was een meester in vermommingen, een briljant zwaardvechter en een voorvechter van gerechtigheid. Net als Carles Puigdemont, een legende in zijn eigen tijd - of in ieder geval in zijn eigen gedachten.

Wat Puigdemont deed was een dappere en slimme stunt, maar het zal het separatistische project niet doen herleven in de hoofden en harten van de meeste mensen in Catalonië. De Spaanstalige helft van de bevolking van de regio wil zich niet afscheiden van Spanje, en de Catalaanstalige helft heeft het geloof verloren dat het deze generatie nog kan lukken.

Het bewijs daarvoor werd geleverd door de regionale verkiezingen van afgelopen mei. Voor het eerst in decennia behaalden de pro-onafhankelijkheidspartijen geen absolute meerderheid.

De opening van de regionale regering, een coalitie tussen een grotere socialistische partij en een kleinere pro-onafhankelijkheidspartij, bepaalde de timing van Puigdemonts uitdagende gebaar. Maar het was slechts een gebaar: de nieuwe regering werd later diezelfde dag geïnstalleerd.

Sommige plaatsen moeten blijven vechten voor onafhankelijkheid tot ze die winnen, omdat de omstandigheden waarin ze leefden ondraaglijk waren. De meeste recente voorbeelden, zoals Zuid-Sudan, liggen in Afrika.

Op andere, meer fortuinlijke plaatsen, zoals Schotland, Quebec en Catalonië, is onafhankelijkheid slechts een optie. Er is geen onderdrukking, de democratische normen worden nageleefd, zelfs de taal is niet in gevaar - en de welvaart wordt gelijkelijk gedeeld door de meerderheidsgroep en de minderheden.

Er zullen nog steeds af en toe pro-onafhankelijkheidsbewegingen ontstaan omdat veel mensen meer 'zin' in hun leven willen, en een veel kleiner aantal goed opgeleide leden van de minderheidselite meer macht voor zichzelf zien in een onafhankelijke staat. Omdat ze vaak samenkomen in de lokale media, kunnen ze veel mensen ervan overtuigen dat ze onafhankelijkheid nodig hebben.

In de dooddoener van de voormalige Canadese premier Jean Chrétien (in opzettelijk gemangeld franglais) willen ze "le flag sur le hood": een grote overheidsbaan en de limousine die daarbij hoort. Deze opmerking doet veel oprechte mensen onrecht, maar Chrétien wist waar hij het over had.

In welvarende, goed geleide gebieden zijn dit enthousiasmen van voorbijgaande aard. Eén verloren of mislukt referendum (Schotland 2014, Catalonië 2017) of hooguit twee (Canada 1980 en 1995) en die generatie gaat verder.

De volgende generatie neemt de fakkel niet over van hun ouders, want zo werkt het generatieverloop niet. De volgende generatie misschien wel, omdat het dan weer een nieuw idee lijkt. Maar het is voorlopig voorbij in Catalonië en de wereld zal met de gebruikelijke snelheid in oostelijke richting blijven draaien.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer