Ryle begon zijn journalistieke carrière bij een Ierse krant, de Longford News, in heel Ierland beroemd vanwege het publiceren van een blanco voorpagina met de kop "Geen nieuws deze week". Ryle maakte twintig jaar lang naam als onderzoeksjournalist in Australië, beroemd door het onthullen van een frauduleus bedrijf - Firepower International - dat de Australische regering misleidde met een oplichtingsproduct dat beweerde het brandstofverbruik te verminderen.

Ryle geeft toe dat hij begon als een typische "lone wolf" verslaggever, die zelfs geheimen had voor zijn redacteur. "Hij stond onder druk om een verhaal te vinden en gaf me niet de tijd om dat te doen. Je leert geheimen te bewaren". Ryle's verhaal heeft echter een wending die de aard van onderzoeksjournalistiek veranderde en het "lone wolf" model op zijn kop zette. Wat als journalisten hun krachten bundelden voor grote onderzoeksverhalen?


Toen hij in 2011 naar Washington werd uitgenodigd om het ICIJ te leiden, had Ryle geen idee wat hij kon verwachten. Het ICIJ werd gerund met een klein budget en drie medewerkers vanuit een kelderkantoor "met tralies voor de ramen en uitzicht op een vuilnisbak". Maar Ryle wist wat hij wilde bereiken: "Ik had in mijn hoofd dat we grote grensoverschrijdende onderzoeken zouden kunnen doen. Dus veranderde ik het model." Hij reisde de wereld rond om redacteuren van grote mediaorganisaties te overtuigen in zijn samenwerkingsmodel te geloven: "Het werd als een gek idee beschouwd. Ze vroegen: waarom zouden we met jullie willen samenwerken? Ik realiseerde me dat redacteuren niet naar mij zouden luisteren, dus ging ik rechtstreeks naar verslaggevers. Het maakt niet uit welke taal ze spreken, verslaggevers houden van het idee van een geweldig verhaal. Als je ze het verhaal kunt verkopen, zullen ze alle belangenbehartiging binnen de redactiekamer voor je doen."


Een plan

"Ik had een plan", vertelde Ryle het publiek op de Ierse ambassade in Lissabon. "Ik had in mijn achterzak 2,5 miljoen geheime gegevens van een offshorebedrijf in Singapore dat rekeningen opzette voor mensen met geheimen over de hele wereld." Meer dan 100 journalisten uit 60 landen werkten mee aan het grootschalige onderzoek dat Ryle startte naar internationale belastingfraude, wat resulteerde in het baanbrekende Offshore Leaks rapport.

Dertien jaar nadat hij de teugels in handen nam, leidt Ryle een internationaal netwerk van 600 onderzoeksjournalisten die veel van de grote wereldwijde financiële schandalen van het afgelopen decennium aan het licht hebben gebracht, waaronder de Panama, Paradise en Pandora Papers. Hij en ICIJ hebben veel prijzen gewonnen, waaronder een Pulitzer Prize en een Emmy Award die hij deelde met 60 Minutes.

Ryle vertelt het kleurrijke verhaal van hoe het Offshore Leaks onderzoek van de grond kwam. Het oorspronkelijke lek kwam anoniem per post aan, in een diskette met de naam van een Canadese burger met een provocerend e-mailadres, ontherun@hotmail.com. Van het ene spoor kwam het andere en het verhaal verspreidde zich in 2014 over 170 landen.

Kort daarna ontving een Franse journalist de bestanden die zouden uitgroeien tot LuxLeaks, wat op zijn beurt de deur opende naar het beroemdste onderzoek van ICIJ, de Panama Papers in 2016 - een lek van 11,5 miljoen geheime documenten die veel belangrijke financiële schandalen aan het licht brachten en het aftreden van de IJslandse premier veroorzaakten. "Er ontstond een ICIJ-familie en tegen de tijd dat we de Pandora Papers in 2021 publiceerden, werkten we met 600 journalisten, in 117 landen met 150 mediapartners".


Filantropie

Het ICIJ-budget is gegroeid van een half miljoen naar zeven miljoen dollar, hoewel Ryle het betreurt dat ICIJ nog steeds afhankelijk is van filantropie voor haar financiering. Financiering is zelden gegarandeerd voor meer dan een jaar en kleine donaties van vijf of tien dollar van individuen zijn nog steeds belangrijk. "Het is echt een slechte manier om onze activiteit te financieren. Ik moet minstens de helft van mijn tijd besteden aan het proberen geld in te zamelen".


Tot de Panama Papers was ICIJ vrijwel onbekend. "We vlogen onder de radar", geeft Ryle toe. "Niemand wist wat we deden, anders waren we erg kwetsbaar geweest". Maar de taak van het publiceren van onderzoeksjournalistiek groeide en er waren nieuwe hulpmiddelen nodig. Ryle legt uit dat één journalist, die 11,5 miljoen documenten bekeek, drie jaar nodig zou hebben om de klus te klaren. Wie kan drie jaar missen?

376 journalisten werkten aan het onderzoek naar de Panama Papers, dat ICIJ ongeveer een miljoen dollar kostte. Maar dankzij hun werk konden regeringen over de hele wereld ongeveer 1,5 miljard dollar aan belastinginkomsten terugvorderen.


Kunstmatige intelligentie

Tegenwoordig gebruikt ICIJ kunstmatige intelligentie. "Als we 11,5 miljoen documenten krijgen, kunnen we ons systeem gebruiken om elk parlementslid, al hun echtgenoten en kinderen te vinden en binnen een paar seconden hebben we 3.000 documenten die interessant zouden kunnen zijn." In de begindagen werkte de internationale nieuwsredactie van ICIJ met open source software die was ontworpen voor een datingwebsite en technologie voor het delen van bestanden die was ontwikkeld voor bibliotheken. Vandaag de dag zijn er 50 fulltime medewerkers, waarvan er tien zich bezighouden met software en beveiliging.

ICIJ bepaalt het tijdstip van publicatie van haar verhalen. Alle andere redactionele beslissingen vallen onder de verantwoordelijkheid van ICIJ's mediapartners over de hele wereld. Op deze manier is ICIJ beschermd tegen de meeste van de onvermijdelijke rechtszaken. Ryle verrast het publiek als hij zegt: "We hebben maar één advocaat". Hij benadrukt de voordelen van het feit dat hij in de VS gevestigd is en de juridische bescherming van de Amerikaanse grondwet geniet.

Er is veiligheid in aantallen. "Sommige van onze leden zijn in staat om een verhaal naar buiten te brengen dat ze normaal gesproken misschien niet zouden kunnen publiceren. We hebben een paar gevallen gehad waarin verslaggevers zeiden: als ik dit in mijn land publiceer, kan ik nooit meer werken of wordt mijn publicatie gesloten. Ze kunnen hun materiaal aan ons doorgeven en wij kunnen ergens anders veilig publiceren". En er is nog een nummer dat veiligheid biedt, dit keer aan de lezers. "Als je 600 journalisten van over de hele wereld hebt die naar dezelfde feiten kijken, is het heel moeilijk voor iemand, zelfs voor Vladimir Poetin, om je ervan te beschuldigen dat je partij kiest. Ik vind dat fantastisch, en waar ik waarschijnlijk het meest trots op ben, is dat we een zeer betrouwbare organisatie hebben gecreëerd."