In tegenstelling tot de lelijke, gammele gasfabrieken die sommigen van ons zich uit hun jeugd herinneren, is de moderne Duitse faciliteit bij het dorp Rehden iets eigentijdser. Hier geen torenhoog, met roest besmeurd gebouw omringd door vettige polystyreen meeneembakjes die uit de vuilnisbakken van de tegenoverliggende frituur worden geblazen. Dat komt omdat het grootste deel van de faciliteit onder de grond verborgen is (en er is geen frituur). De installatie is van een verbijsterende omvang, met een oppervlakte die overeenkomt met bijna 1000 voetbalvelden en een opslagcapaciteit van bijna 4 miljard kubieke meter gas. Ondanks de enorme omvang van deze locatie wordt slechts 20% van Duitslands werkgas opgeslagen.

Ondanks deze duizelingwekkende statistieken en ongelooflijke fysieke afmetingen, is de echte hoofdzaak dit: De installatie is eigendom van en wordt beheerd door de Russische energiegigant Gazprom. Wat er in en uit deze installatie stroomt, wordt uiteindelijk door Russische handen geregeld. Ik heb het stiekeme gevoel dat u het plaatje al snapt en het dilemma ziet.

Alsof dat allemaal nog niet genoeg is om even over na te denken, Gazprom controleert ook 33% van de Oostenrijkse, Nederlandse en Duitse gasopslagfaciliteiten. Zorgwekkend is dat in 2021 de hoeveelheid opgeslagen aardgas in deze en andere opslagfaciliteiten, binnen de EU-27, tot een precair laag niveau is gedaald, wat tot scherpe prijspieken heeft geleid.

Ons werd verteld dat de energievoorraden opraakten vanwege de toenemende vraag na de pandemie, maar op de een of andere manier vind ik dit tegenwoordig moeilijk te verkroppen. Lage energievoorraden in Europa gaven Poetin zeker het extra pressiemiddel dat hij nodig had om zijn invasie in Oekraïne te plannen? Door de slinkende energievoorraden had Poetin zijn voet stevig tegen de strot van Europa gedrukt. Met zijn handen boven de 'GAS UIT'-knop was er maar weinig dat Europa of het Westen konden doen om een eventuele Russische invasie af te schrikken zonder daarvoor een flinke prijs te betalen. De aanhoudende invasie heeft zeker de achilleshiel van Duitsland blootgelegd en daarmee die van Europa in het algemeen. Energie, het levensbloed van de westerse beschaving.

Maar het zijn niet alleen de Duitsers die zich blootgesteld zien aan de listen van de Russische energiereuzen. Hetzelfde kan worden gezegd van de Italianen, die nog minder hebben geïnvesteerd in hernieuwbare energie. In feite is een groot deel van Europa hals over kop in precies hetzelfde strategische moeras gestort door te zwaar te vertrouwen op just-in-time leveranties van despotische regimes, waaronder het Kremlin.

OK. Ik hoor je zeggen dat wijsheid achteraf een wondermiddel is. Maar laten we hier eerlijk over zijn. Niemand hoeft een deskundig strateeg of een volwaardig econoom te zijn om de omvang van deze lang aanslepende dwaasheid te begrijpen. Vlak voor onze westerse neus broeit het hoogst ongemakkelijke feit dat Poetins Rusland meer dan 40% van de kolen- en gasimport van de EU-27 voor zijn rekening neemt en meer dan 25% van de EU-aardolie. Dat is een grote handvol kleintjes waar we collectief naar moeten grijpen?

Natuurlijk is Duitsland in het bijzonder blootgesteld aan de recente gebeurtenissen omdat het land zichzelf heeft gevormd tot een gigantische economische krachtcentrale, de grote Europese hub voor hoogwaardige productie. Om dit te kunnen volhouden, heeft Duitsland een zekere stroom van betrouwbare, kosteneffectieve energie nodig. Dit was en is nog steeds een essentieel onderdeel van het Duitse economische masterplan. Hier ligt echter ook het probleem. Er is momenteel een groeiend koor dat Duitsland en de EU oproept om Russische energie te mijden. Dit heeft geleid tot een storm van activiteit, waarbij individuele regeringen op zoek gaan naar levensvatbare alternatieven als onderdeel van een EU-breed streven om de Russische gasinvoer te verminderen - met maximaal 66% in de komende twaalf maanden.

Een dergelijke drastische afwijking van energie uit Rusland betekent dat westerse beleidsmakers zich moeten voorbereiden op mogelijke tekorten aan aardgas en ruwe olie. Voordat de Russische leveranties realistisch gezien kunnen worden stopgezet, moeten nieuwe bronnen worden veiliggesteld en nieuwe infrastructuur worden aangelegd. Dit alles vergt tijd en enorme kapitaalinvesteringen. Zonder de Russische leveranties zou Europa zich, wat de continuïteit van de energievoorziening betreft, schrap moeten zetten voor een hobbelige rit. De Europese leiders hebben zich beperkt tot het rondgaan met hun vette bedelnap van de ene despoot naar de andere. Onze hooggeachte leiders zwaaien met chequeboekjes in stemmig verlichte bivaks terwijl ze de toekomstige energiezekerheid van de westerse wereld proberen te regelen.

Het vooruitzicht van een langdurige energiecrisis als gevolg van Poetins invasie in Oekraïne kan niet worden uitgesloten. De Poolse regering, die zich bijzonder kwetsbaar heeft gevoeld voor de Russische dreigementen, heeft de EU-27 onder druk gezet om alle Russische energie-invoer stop te zetten. Ondertussen dreigt Moskou, in een beweging die sterk lijkt op die oude cartooneske openingssequentie van BBC 'Have I got News for You', de Europese gasleveringen hoe dan ook stop te zetten.

Duitsland heeft met tegenzin zijn belangrijke Nord Stream 2 pijpleidingprogramma opgeschort. Als deze pijpleiding volgens plan was doorgegaan, zouden de Russische gasleveranties zijn verdubbeld. Duitsland kan echter realistisch gezien niet verder gaan met het opleggen van sancties aan Rusland. Het land is volledig verlamd door zijn afhankelijkheid van Russische energie. De Duitse autoriteiten hebben weerstand geboden aan oproepen voor een volledig embargo, omdat Duitsland anders nog meer te lijden krijgt dan Rusland. De Duitse autoriteiten hebben gewaarschuwd dat het stopzetten van de Russische energieleveringen op korte of middellange termijn niet haalbaar is, omdat dit ernstige gevolgen zou hebben voor de economieën van Europa.

De dagelijkse energierekening van de EU, die aan Moskou moet worden betaald, bedraagt meer dan 800 miljoen euro. President Volodymyr Zelensky van Oekraïne heeft er daarom herhaaldelijk bij de EU op aangedrongen de economische banden met Moskou te verbreken. Zelenski vreest dat Poetin de almaar stijgende inkomsten uit de energie-export gebruikt om het militaire offensief tegen zijn land en mogelijk ook tegen andere landen te financieren.

We kunnen de waarschuwingen van Zelenski over mogelijke Russische invallen over de Oekraïense grens niet negeren. Ik zeg dit omdat we al hebben geleerd dat we er niet zomaar van uit kunnen gaan dat Vladimir Poetin zich niet zal inhouden om aangrenzende gebieden binnen te vallen als hij denkt dat hij dat kan. We hebben met eigen ogen de verdorvenheid van zijn regime gezien. Het kent letterlijk geen grenzen. Poetins eigen retoriek heeft op ijzingwekkende wijze gedreigd met het gebruik van massavernietigingswapens. Het is moeilijk om dit af te doen als loze dreigementen, gezien de meedogenloze neiging van het Poetin-regime naar militaire tactieken van "verschroeide aarde", zoals we helaas in Syrië hebben gezien.

Dit wordt volgens mij een energiecrisis als geen andere. In tegenstelling tot eerdere crises, die uiteindelijk door de marktwerking werden opgelost, zou deze crisis wel eens anders kunnen uitpakken. Deze keer is het anders omdat er een enorm zwart gat is ontstaan. Een zwart gat dat zoveel energie en grondstoffen kan opzuigen en opslokken als iemand er maar naartoe wil gooien. Het is de alles verslindende singulariteit die is ontstaan in de vorm van het moderne China.

De westerse wereld kan zich zoveel Russische energie veroorloven als zij denkt, maar de kern van de zaak is voor iedereen duidelijk. Welke overschotten er ook mogen ontstaan als Europa Poetin een klap geeft, zij zullen eenvoudigweg naar het Oosten worden afgeleid in de richting van een vrolijk China. De grote Keizer van het Oosten zal een almachtige boer van voldoening laten, terwijl het Westen rondscharrelt, als kleine muizen, op zoek naar de kruimels.

Author

Douglas Hughes is a UK-based writer producing general interest articles ranging from travel pieces to classic motoring. 

Douglas Hughes