De rechtbanken werken voor Erdoğans regerende AK-partij (Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling), en het is een misdaad om de president te beledigen. Tienduizenden mensen worden er elk jaar voor onderzocht, en de straf als je schuldig wordt bevonden is één tot vier jaar gevangenis.

De gevangenissen zitten vol met journalisten en politici, de media zijn niet langer vrij, en de economie is een puinhoop: de inflatie bedraagt meer dan 100% per jaar, en de meeste mensen hebben moeite om rond te komen. Vijf jaar geleden stond de Turkse economie op de zestiende plaats van de wereld en zou zij tegen 2050 de twaalfde plaats innemen. In plaats daarvan is ze nu al gezakt naar de negentiende plaats.

Ten minste 50.000 mensen kwamen om bij twee zware aardbevingen in het zuidoosten van Turkije afgelopen februari, maar tienduizenden hadden gered kunnen worden als de regering sneller was geweest met het redden van de mensen die vastzaten onder hun ingestorte huizen. Wat hen daar bracht, lag ook aan Erdoğan, want "aardbevingen doden geen mensen; slechte gebouwen wel".

Honderdduizenden gebouwen in de getroffen regio zijn ingestort omdat de dure bouwvoorschriften tegen aardbevingen niet zijn nageleefd. Dankzij Erdoğans nauwe banden met de bouwsector konden corrupte projectontwikkelaars neerzetten wat ze maar wilden, en het vervolgens legaal maken door bescheiden boetes te betalen in periodieke "bouwamnesties".

Dit alles is algemeen bekend, en toch is de uitslag van de verkiezingen nog onzeker. Zes oppositiepartijen zijn eindelijk bij elkaar gekomen (de "Tafel van Zes") en hebben een geloofwaardige leider gekozen, Kemal Kılıçdaroğlu. Hun project voor economisch herstel en herstel van de Turkse democratie is aannemelijk. Waarom lopen ze dan nog steeds nek aan nek met Erdogans AK-partij?

Erdoğan heeft al zijn gebruikelijke trucs uitgehaald. Ondanks de wanhopige toestand van de economie heeft hij de pensioenen met 30% verhoogd, het minimumloon verdubbeld en twee miljoen mensen in staat gesteld vervroegd met pensioen te gaan.

Hij beweert de islam te verdedigen en beschuldigt de oppositie ervan samen te zweren met Koerdische rebellen. Hij heeft enkele oppositieleiders strafrechtelijk aangeklaagd. Hij controleert de meeste massamedia, die zijn lof zingen en Kılıçdaroğlu en de Tafel van Zes negeren, behalve om hen te misbruiken.

Maar Turken zijn niet gek, en ze hebben twintig jaar de tijd gehad om te leren dat het meeste wat Erdoğan zegt leugens zijn, en dat de meeste van zijn beloften niet uitkomen. Waarom is hij dan na al die tijd nog steeds een serieuze kandidaat voor het presidentschap? Om dezelfde reden dat Donald Trump nog steeds een serieuze kandidaat is voor het presidentschap van de VS.

De Turkse politiek analist en opiniepeiler Can Selcuki verwoordde het mooi: geen van Erdogans tekortkomingen en mislukkingen zal hem politiek fataal worden, want "deze verkiezingen gaan niet over prestaties. Het gaat om identiteit. Degenen die hem willen, willen hem hoe dan ook." Klinkt dat bekend?

Het is nu een volle eeuw geleden dat de stichter van de Turkse Republiek, Mustafa Kemal (Atatürk), het sultanaat afschafte en van het land een seculiere staat maakte met een grondwet naar westers model.

Hij was een soldaat die zijn hele leven had gevochten om te voorkomen dat Turkije zou worden overgenomen en opgedeeld door Europese rijken. Hij was ervan overtuigd dat Turkije alleen door te moderniseren naar westers model succesvol kon concurreren en overleven, en hij had waarschijnlijk gelijk.

Atatürks visie was het land te veranderen in een machtige, volledig ontwikkelde Europese democratie die toevallig moslim was, en dat is grotendeels gelukt. Maar het vrome en conservatieve deel van de bevolking moest zich er wel tegen verzetten, en de moderne Turkse geschiedenis is een strijd tussen de seculiere en de vrome elementen.

Het genie van Erdoğan was om alle vromen - vooral ouderen, plattelanders en lager opgeleiden - te mobiliseren in een brede politieke alliantie. Momenteel controleert het geen van de grote steden van Turkije en krijgt het zelden meer dan de helft van de stemmen. Maar zelfs iets meer dan de helft is genoeg om je macht te geven in een democratie, vooral als je de regels in je voordeel begint te veranderen.

Deze keer zou het anders kunnen zijn: de peilingen voor de presidentsverkiezingen geven Kılıçdaroğlu een lichte voorsprong op Erdoğan. Maar dat ligt binnen de foutenmarge, en de parallelle race om de parlementszetels is nog moeilijker te bepalen.

Nog vijf jaar Erdoğan zou niet goed zijn voor de Turkse economie, maar ook geen ramp. De demografische trend in Turkije is sterk in het voordeel van de seculiere modernisten, en die zullen er uiteindelijk ook komen.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer