Het zorgwekkende van de huidige opwarming is niet alleen dat het ons het warmste jaar ooit heeft opgeleverd. We breken al een tijdje oude records, zoals je zou verwachten als je elk jaar veertig miljard ton broeikasgassen in de atmosfeer blijft pompen. Het is de schaal van de temperatuurstijging dit jaar: twee tienden van een graad Celsius (0,2°C).

Klimaatwetenschappers noemen het een 'anomalie', wat niet zozeer een verklaring is als wel een erkenning dat ze het niet kunnen verklaren. Veranderingen in de gemiddelde temperatuur op aarde van het ene jaar op het andere zijn meestal vrij klein. Deze is gigantisch.

Door alle decennia heen sinds de jaren 1950, toen de kooldioxide, methaan en andere opwarmende gassen zich opstapelden, werd de werkelijke stijging berekend op 0,18 van een graad C per decennium. Niet per jaar, per decennium.

De gerenommeerde klimaatwetenschapper James Hansen beweerde onlangs dat de opwarmingssnelheid rond 2010 was toegenomen tot 0,27 van een graad per decennium - een versnelling van 50% in de opwarming, en zeker de moeite waard om je zorgen over te maken. Maar Hansen's getal impliceert nog steeds dat het bijna vier decennia zou duren om de gemiddelde temperatuur wereldwijd met één volledige graad te laten stijgen.

Als de opwarming van dit jaar aanhoudt, zou dat ons tegen 2034 twee volle graden extra opwarming opleveren. Tel daarbij op de opwarming die we al hebben veroorzaakt (1,5 graad), en de gemiddelde temperatuur op aarde zou over tien jaar 3,5 graad C hoger zijn. Dat betekent op zijn minst massale sterfte en waarschijnlijk de ineenstorting van onze huidige beschaving.

Ik probeer je niet bang te maken, en ik denk niet dat we echt op dat catastrofale pad zitten. Maar het is duidelijk een heel groot probleem, en de klimaatwetenschappers hebben geen kant-en-klare verklaring voor waarom dit überhaupt gebeurt.

Er zijn ook andere tekenen dat er iets groots gebeurt met het klimaat. De temperatuur van het zeeoppervlak over een groot deel van de wereld is ook heter dan ooit tevoren - met een volle graad of meer, en dat het hele afgelopen jaar lang.

Er is een lijst met waarschijnlijke omslagpunten die alle bekende eventualiteiten omvat - ontdooiing van de permafrost, afsterven van het Amazonewoud, verlies van de West-Antarctische ijskap, enz. - maar deze anomalie past in geen enkele van de bekende categorieën.

Wetenschappers weten gewoon niet wat de oorzaak van de anomalie is en ze houden niet van gissen. Een recente hypothese van James Hansen kan echter relevant zijn, ook al schreef hij zijn laatste artikel voordat de omvang en de levensduur van de anomalie duidelijk werden.

Hansen suggereerde dat het opruimen van de zwaveldioxide-uitstoot in de afgelopen 10-15 jaar zowel in industriële steden, vooral in China, als in de uitstoot op zee van 60.000 grote commerciële schepen te succesvol is geweest. De zwavelachtige wolken waren slecht voor de gezondheid van mensen, maar ze weerkaatsten ook veel zonlicht terug de ruimte in en koelden het klimaat.

Het terugdringen van de zwaveluitstoot heeft de energiebalans van de planeet aanzienlijk verslechterd (er komt meer energie binnen dan er weer uitgaat) en dat vertaalt zich direct in meer warmte. Of dat een verandering is die groot genoeg is om de huidige anomalie te verklaren valt nog te bezien, omdat het meten van wolkeneffecten een troebele zaak is, maar dat zou een geruststellend antwoord zijn.

Als het het verlies van zwaveldioxide is, dan is het tenminste een bekende en zelfbeperkende gebeurtenis. We kunnen ervoor kiezen om ermee te leven, of we kunnen proberen om die verloren koeling terug te krijgen door een alternatieve, onschadelijke aerosol in de lucht te brengen, maar hoe dan ook is het geen wereldveranderend fenomeen.

Als het aan de andere kant niet de verloren zwaveldioxide is, dan kan het praktisch alles betekenen, waaronder zelfs grote en snelle sprongen in de mondiale temperatuur. De wrede waarheid is dat het Intergovernmental Panel on Climate Change, het belangrijkste instrument van de Verenigde Naties om de klimaatcrisis aan te pakken, de risico's die we lopen systematisch heeft gebagatelliseerd.

De voorspellingen die het doet zijn bijna allemaal gebaseerd op de aanname dat de opwarming van de aarde een langzaam, soepel, voorspelbaar proces zal zijn, terwijl iedereen weet dat dit waarschijnlijk niet waar is. De omslagpunten zijn reëel, ze kunnen vrij abrupt zijn, en vroeg of laat zullen we er zeker over struikelen als de uitstoot in de nabije toekomst niet drastisch wordt verminderd.

Zoals Gavin Schmidt, de directeur van NASA's Goddard Institute for Space Studies, vorige week schreef: "Als de anomalie zich in augustus niet stabiliseert, dan bevindt de wereld zich op onbekend terrein."

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer