'Doemsdag' is een sterk woord, maar door de gevechten in Soedan sterven er waarschijnlijk nu al meer mensen per dag dan in de oorlogen in Oekraïne of de Gazastrook. Naar schatting negen miljoen mensen zijn hun huizen ontvlucht in Soedan sinds het begin van de oorlog iets meer dan een jaar geleden en er heerst daar nu al ernstige honger op een Gaza-achtige schaal.

Waarom hoor je er dan zo weinig over?

Ik wijs hier niet met een beschuldigende vinger. Dit is een tweewekelijkse column en ik probeer het aantal keren dat ik over Gaza en Oekraïne schrijf te beperken tot telkens één keer per maand om wat ruimte te laten voor de rest van de wereld. Toch heb ik moeite om ze aan die frequentie te houden, terwijl ik het afgelopen jaar maar één keer over Soedan heb geschreven.

'Nieuws' moet gaan over gebeurtenissen waar mensen om geven, en dat is grotendeels een functie van afstand: hoe verder weg, hoe minder belangrijk het lijkt. Maar er speelt nog een andere factor mee in de relatieve stilte over Soedan: 'nieuws' moet nieuw zijn. Dat wil zeggen, het moet anders zijn dan het normale, het gebruikelijke, het verleden. Helaas is oorlog in Afrika niets van dat alles.

Er is in de afgelopen halve eeuw nooit een moment geweest waarop overal in Afrika vrede heerste. Toen de korte eeuw van Europese overheersing eenmaal voorbij was - rond 1960 voor het grootste deel van het continent, hoewel het in zuidelijk Afrika nog een generatie duurde - was het weer normaal.


Er zijn 54 landen in Afrika, wat betekent dat er veel mogelijkheden zijn om dingen verkeerd te laten gaan. Er zijn echter ook vijftig landen in Europa, maar afgezien van de Balkanoorlogen in de jaren negentig en de huidige oorlog in Oekraïne zijn er sinds 1945 geen grote oorlogen meer geweest in de regio.

Afrika is heel anders. Naast de grote oorlog in Soedan op dit moment, begint de interne oorlog in Ethiopië tussen de Amhara en Tigray staten opnieuw. Grote islamitische opstanden zijn aan de gang in Niger, Mali, Burkina Faso en Tsjaad, die elk grote delen van het grondgebied van het land in handen hebben.

Interne stammenoorlogen gaan door in het nieuwe land Zuid-Sudan en in verschillende delen van de Democratische Republiek Congo. De Engelssprekende minderheid is in opstand in Kameroen, de islamistische groepering al-Shabaab heeft nog steeds het grootste deel van Zuid-Somalië in handen (het noorden heeft zich afgescheiden) en er zijn islamistische rebellen in het noorden van Mozambique.

Elf van de 54 landen, met meer dan een kwart van de Afrikaanse bevolking, zijn in oorlog, en meestal zijn ze in oorlog met zichzelf. Er is niets nieuws, niets radicaal anders, niets voor buitenstaanders om verbaasd over te zijn. DAT is waarom de rest van de wereld er niet veel aandacht aan besteedt - maar waarom is Afrika zo?

Misschien omdat er minstens 75 Afrikaanse talen zijn met meer dan een miljoen sprekers, en waarschijnlijk nog eens honderd met minstens een kwart miljoen. Bovendien heeft slechts een dozijn talen meer dan 20 miljoen sprekers. Taal is het grootste element in culturele en politieke identiteit, dus Afrika is verreweg het rijkste continent in termen van etniciteiten en identiteiten.

Dit is een soort triomf, want in Eurazië en Noord- en Zuid-Amerika werd diezelfde spectaculaire culturele en taalkundige diversiteit in de loop van duizenden jaren vermalen en uiteindelijk uitgeroeid door herhaalde verovering, migratie en assimilatie.

In Europa vertegenwoordigen slechts acht talen nu 80% van de bevolking van het continent. Met slechts twee talen, Mandarijn en Hindi/Urdu, spreek je met bijna de helft van de Aziatische bevolking. Deze homogenisering, die meestal met geweld werd bereikt, zorgde uiteindelijk wel voor lange perioden van vrede in grote gebieden, zoals het Romeinse rijk of de Ming-dynastie in China.

Afrika bewandelde niet dezelfde weg. De ijzerbewerking begon in Afrika op ongeveer hetzelfde moment als in Europa, India en China, maar grote rijken volgden niet. Afrikaanse rijken bestonden wel, maar ze kwamen en gingen relatief snel en beheersten nooit een groot deel van het continent.

Daarom heeft Afrika zoveel van zijn oorspronkelijke diversiteit in taal en cultuur behouden. Dit is geen 'postkoloniaal probleem'. Kleine maar frequente oorlogen waren de prijs die Afrikanen in hun hele geschiedenis betaalden voor die rijke diversiteit, en ze betalen die prijs vandaag de dag nog steeds.

Aangezien moderne communicatietechnologieën het nu bijna onmogelijk maken om al die talen en culturen te onderdrukken, is de enige mogelijke oplossing om ze te integreren in bredere gedeelde identiteiten. Het werk is begonnen, maar het zal nog minstens een generatie duren. Ondertussen zijn er veel oorlogen, vooral binnenlandse.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer