Ustawa 53-A/2025 zmienia kontrowersyjny dekret z mocą ustawy 117/2024 w drodze oceny parlamentarnej, wprowadzając zmiany do Regime Jurídico dos Instrumentos de Gestão Territorial (RJIGT), umożliwiając uproszczoną reklasyfikację gruntów wiejskich na grunty miejskie pod zabudowę mieszkaniową.

Według idealista, nowy dekret stanowi, co następuje:

  • Jedna z kluczowych zmian polega na zastąpieniu terminu "mieszkania o umiarkowanej wartości" - wcześniej używanego przez rząd - terminem "przystępne cenowo mieszkania na wynajem" lub "mieszkania o kontrolowanych kosztach", zaproponowanym przez Partię Socjalistyczną (PS).
  • Zapewnienie, że co najmniej 70% całkowitej powierzchni naziemnej zostanie przeznaczone na "domy publiczne, dostępny wynajem" lub "domy o kontrolowanych kosztach" i będzie zawierać gwarantowaną infrastrukturę ogólną i lokalną.
  • Inwestycja musi być zgodna z lokalną strategią mieszkaniową, "gminną kartą mieszkaniową lub dotacją mieszkaniową, w stosownych przypadkach". Wszelkie dodatkowe funkcje, które są zależne od celu mieszkaniowego lub go uzupełniają, nie mogą być sprzeczne z tym głównym celem.
  • Zapewniono również kryteria terytorialne "przylegania do terenów miejskich, jako konsolidacji i spójności urbanizacji, która ma być rozwijana z istniejącym obszarem miejskim".
  • Zmiana klasyfikacji gleby nie może być rozszerzona na obszary Narodowego Rezerwatu Ekologicznego (REN), takie jak przybrzeżne pasy ochronne lądu i morza, plaże, słone bagna, wydmy przybrzeżne i wydmy kopalne, klify, drogi wodne, laguny i jeziora, zbiorniki wodne i obszary zagrożone przez morze i powodzie. Obejmuje ona również "strategiczne obszary infiltracji oraz ochrony i zasilania warstw wodonośnych" z "wysokim ryzykiem erozji wodnej gleby" i "niestabilnością zboczy", które nie zostały uwzględnione w dekrecie z mocą ustawy 117/2024.
  • Zmiana klasyfikacji jest również zabroniona w przypadku gruntów sklasyfikowanych jako A1 lub gleb sklasyfikowanych w klasach A i B, które "muszą pozostać sklasyfikowane jako Krajowe Rezerwaty Rolne (RAN)", a na obszarach włączonych do REN i RAN należy zaplanować i wdrożyć środki, w oparciu o opinię służb miejskich lub innego podmiotu, w celu "zabezpieczenia zachowania podstawowych wartości i funkcji przyrodniczych" oraz "zapobiegania i łagodzenia zagrożeń dla ludzi i mienia".
  • Propozycje zmiany klasyfikacji muszą zawierać ocenę wpływu na istniejącą infrastrukturę, wraz z przewidywanymi kosztami jej wzmocnienia i bieżącego utrzymania. Ponadto należy wykazać "ekonomiczną i finansową wykonalność" projektu, w tym identyfikację odpowiedzialnych podmiotów finansujących oraz dowód zakontraktowanych źródeł finansowania i inwestycji publicznych.
  • W ustawie wyraźnie stwierdzono uchylenie możliwości budowy mieszkań dla pracowników rolnych poza istniejącymi obszarami miejskimi, jednak nie wyjaśniono, że przekwalifikowanie gruntów wiejskich powinno mieć "wyjątkowy charakter, ograniczony do przypadków, w których nie ma dostępnych obszarów miejskich".
  • Ustalono również 20% wzrost wskaźnika budowlanego, gdy jest on przeznaczony na niedrogi wynajem lub mieszkania po kontrolowanych kosztach, potrzebę niewiążącej opinii Comissão de Coordenacão e Desenvolvimento Regional (CCDR) w sprawie gruntów niebędących wyłącznie własnością publiczną oraz zwołanie konferencji proceduralnej przed wydaniem opinii.

Stałe zmiany w opublikowanej ustawie zostały zatwierdzone głosami PSD, CDS-PP i PP przeciwko Chega, IL, PCP, BE, Livre, PAN, niezarejestrowanemu członkowi parlamentu i wstrzymaniu się od głosu przez jednego socjalistycznego członka parlamentu.

W dniu 3 kwietnia Prezydent Republiki promulgował ustawę, mimo że uznano, że utrzymuje ona "odstępstwa od ogólnego reżimu, a kwestie dotyczące zwalczania korupcji wymagają większej treści i rozwoju, biorąc pod uwagę głębokie zmiany wprowadzone z inicjatywy PS, przy wsparciu PSD, co usuwa zastrzeżenia zgłoszone w odniesieniu do poprzedniego ustawodawstwa".