Dit was de slogan van de Britse komiek Jimmy Wheeler uit het variététheater van de jaren 1930, die zijn act altijd afsloot met de zin: "Aye aye, that's your lot!". Laten we hopen dat het niet 'dat is je lot' wordt voor deze kleine wezens die aye-ayes worden genoemd, want er zijn er nog maar tussen de één en tienduizend van over op de wereld - nachtelijke primaten met het gezicht van een buidelrat, de tanden van een muis en de oren van een vleermuis.

De Aye-Aye, Daubentonia madagascariensis, is een lemuur met zes lange klauwachtige vingers aan elke hand, waaronder een extra lange middelvinger (geen gegrinnik alsjeblieft) om op bomen te tikken om larven in de bast op te sporen en, eenmaal gelokaliseerd, diezelfde vinger te gebruiken om ze uit te graven. Deze nachtwezens tikken ook snel, met minstens zeven tikken per seconde, terwijl ze met hun vleermuisachtige oren luisteren om hun voedselbron in de boom te vinden. Ze zijn de enige primaten van wie gedacht wordt dat ze 'echolocatie' gebruiken om prooien te vinden en staan bekend als een 'percussiefoerageerder'. Ze hebben een onhandige tred als ze rondlopen, omdat hun tere vingers, en dan vooral de middelvinger, omhoog staan om ze te beschermen tegen beschadiging.


Uiterlijk

Deze ietwat smerig uitziende nachtdieren hebben grote gele ogen met een zogenaamde 'tapium ludicum' - een reflecterende laag aan de achterkant van het oog die hun nachtzicht verbetert. Ze zijn maar 30-40 cm lang en hebben een dikke, borstelige staart die langer is dan hun lichaam. Ze wegen nog geen 3 kilo. De lange, ruige donkere vacht met wit gestipte beschermharen helpt om ze te camoufleren in het dichte woud, en als ze bedreigd of opgewonden zijn, zet de aye-aye die beschermharen overeind zodat ze twee keer zo groot lijken. Bij daglicht vind je de aye-aye hoog in de bomen, veilig verscholen in balachtige nesten die bestaan uit in elkaar gevlochten twijgen en bladeren.


Knagende snijtanden

Aye-ayes hebben voortdurend groeiende tanden die afslijten door knagen en daarom werden ze oorspronkelijk geclassificeerd als knaagdieren. Ze kunnen door schors heen knagen om de larven en larven waar ze van leven bloot te leggen, maar ze gebruiken ze ook om de harde schalen van kokosnoten, harde vruchten en noten open te wrikken en gebruiken dan die unieke middelvinger om de pulp of het notenvlees eruit te scheppen. In het wild eten ze houtboorlarven, fruit, noten, nectar, zaden en schimmels. De ongeveer 50 dieren in gevangenschap krijgen een dieet met fruit, honing of pindakaas, verschillende soorten fruit en groenten, noten, meelwormen, suikerriet en tamarinde.


Thuis is Madagaskar

Dit is het op drie na grootste eiland ter wereld, met een bevolking van meer dan 25 miljoen mensen op een oppervlakte van 587.040 km². Vanwege de geïsoleerde geografische ligging vind je hier planten en dieren die nergens anders op aarde voorkomen. De aye-ayes zien hun leefgebied nu kleiner worden doordat bossen worden gekapt voor suikerriet- en kokosnootplantages en door het kappen van bomen door de houtkapindustrie. Ooit dachten ze dat ze uitgestorven waren, maar in 1957 werden ze herontdekt. Omdat hun natuurlijke leefgebied steeds kleiner wordt, plunderen ze soms gewassen en worden ze gedood door boeren. Sommige inheemse Malagassiërs beschouwen de aye-aye als een slecht voorteken en doden ze vaak op het eerste gezicht. De naam 'aye-aye' zou afkomstig zijn van de uitdrukking 'ik weet het niet' in het Malagasy, wat kan komen doordat de lokale bevolking bang was om de naam uit te spreken of het geluid kan zijn afgeleid van de 'hai-hai' vocalisatie die ze maken wanneer ze vluchten voor gevaar.


Levensduur

Een enkele nakomeling wordt geboren na een periode van 172 dagen en er is geen specifiek geboorteseizoen. Pasgeborenen zijn onderontwikkeld, wegen slechts 90-140 g en brengen hun eerste twee maanden beschermd door in de geborgenheid van het boomnest. De jongen worden met ongeveer zeven maanden gespeend, maar blijven tot twee jaar bij de moeder voordat ze op zichzelf gaan wonen. De levensduur in het wild is onbekend, maar in gevangenschap hebben aye-ayes 23 jaar geleefd.

Momenteel leven er aye-ayes in 16 beschermde gebieden op Madagaskar en worden er pogingen gedaan om deze unieke dieren in gevangenschap te fokken, maar ze worden door de IUCN (The International Union for Conservation of Nature) beschouwd als 'Bijna Bedreigd'.

Author

Marilyn writes regularly for The Portugal News, and has lived in the Algarve for some years. A dog-lover, she has lived in Ireland, UK, Bermuda and the Isle of Man. 

Marilyn Sheridan