De laatste extreem-rechtse figuur die dit beweert is Nigel Farage, de leider van de Reform Party die momenteel de rechtse stemmen in de Britse verkiezingen verdeelt en een verpletterende nederlaag voor de regerende Conservative Party garandeert. Het is 'vriendelijk vuur', maar Farage kan zichzelf niet inhouden.

"Het was duidelijk voor mij dat de steeds verdergaande uitbreiding van de NAVO en de Europese Unie (president Vladimir Poetin) een reden was om tegen zijn Russische volk te zeggen 'Ze komen weer voor ons' en om oorlog te voeren," zei Farage afgelopen vrijdag. "Wij hebben deze oorlog uitgelokt."

Op dezelfde dag beweerde de voormalige Amerikaanse president Donald Trump dat het specifiek president Joe Biden is die schuld heeft aan de Russische invasie. "Twintig jaar lang heb ik gehoord dat als Oekraïne in de NAVO komt, het een echt probleem is voor Rusland.

"Ik denk dat dat echt de reden is waarom deze oorlog is begonnen", vervolgde Trump. "Biden zei allemaal verkeerde dingen. En een van de verkeerde dingen die hij zei was: 'Nee, Oekraïne gaat in de NAVO'."

We zouden veel soortgelijke uitspraken kunnen vinden van andere extreem-rechtse grootheden zoals Marine Le Pen in Frankrijk en Viktor Orbán in Hongarije, maar laten we ons gewoon richten op de feitelijke claim.

Wat ze allemaal in essentie zeggen, is dat Rusland een echte militaire bedreiging vormde toen negen nieuwe onafhankelijke landen in Oost-Europa, die het land in 1940 (Estland, Letland, Litouwen) of in 1945 (Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Roemenië en Bulgarije) had veroverd, lid mochten worden van het westerse bondgenootschap.

Russen zouden het woord 'bevrijd' verkiezen boven 'veroverd', tenminste in het geval van de laatste zes. Feit is echter dat ze allemaal de volgende 45 jaar onder effectieve Russische controle stonden, met communistische regeringen die door de Sovjet-Unie werden geïnstalleerd en de meeste met Russische troepen op hun grondgebied.

Ze genoten niet van deze ervaring. Tienduizenden van hun burgers werden gedood en miljoenen gevangen gezet omdat ze de Russische overheersing trotseerden. Twee van de landen kwamen in opstand die door Russische tanks werd neergeslagen. Toen de Sovjet-Unie uiteindelijk in 1991 instortte, wilden ze allemaal lid worden van de NAVO om bescherming te krijgen tegen eventuele toekomstige Russische invallen.

De NAVO wachtte bijna tien jaar voordat ze de eersten liet toetreden, vooral omdat ze zich bewust was van de Russische paranoia over buitenlandse invasies. Van de Vikingen en de Mongolen tot Napoleon en Hitler, Rusland is bezocht door de Premier League van indringers, en ze hebben de neiging om geobsedeerd te zijn over het onderwerp.

Aan de andere kant hebben de kleinere landen in Oost-Europa het net zo moeilijk gehad en hebben ze net zo goed recht op bescherming. Toen ze lid werden van de NAVO, werden er geen grenzen verlegd - en in praktische militaire termen veranderden de risico's voor Rusland helemaal niet.

Dat was in 1999, toen iedereen al meer dan een halve eeuw de tijd had gehad om zich te verdiepen in kernwapens - en de belangrijkste conclusie was dat de oude obsessie met het risico van een invasie over land achterhaald is, tenminste voor de landen die kernwapens hebben. Waar de troepen en vliegtuigen van de andere partij gestationeerd zijn, is irrelevant.

Uit consideratie voor de Russische paranoia, hoe irrelevant ook, stationeerde de NAVO tot 2017, na de eerste Russische inname van Oekraïens grondgebied, geen permanente niet-nationale troepen op het grondgebied van haar nieuwe Oost-Europese leden. En dat was puur symbolisch: acht multinationale gevechtsgroepen van elk 1500 soldaten.

Zelfs toen bleven de Verenigde Staten hun troepen in Europa terugtrekken, van 315.000 aan het einde van de Koude Oorlog in 1989 tot slechts 63.000 in 2021. Sinds Rusland Oekraïne is binnengevallen, is dat aantal weer gestegen tot ongeveer 100.000, maar slechts 20.000 daarvan zijn in Oost-Europa.

Het idee dat zo'n kleine troepenmacht een bedreiging vormt voor Rusland is belachelijk. Het zou zelfs belachelijk zijn als er geen kernwapens bestonden, en elke competente Russische soldaat zou dat weten. Het komt dus neer op een kwestie van individuele psychologie van Vladimir Poetin.

Was Poetin zo geobsedeerd, onwetend of dom dat hij niet begreep dat de toetreding van Oost-Europese landen tot de NAVO geen bedreiging vormde voor Rusland? Of maakte hij cynisch gebruik van die perceptie, vooral bij degenen die slecht geïnformeerd waren over militaire zaken, om zijn diplomatieke en strategische doelen in de voormalige Sovjetruimte te bereiken?

Geen idee, maar ik zal je dit vertellen. De NAVO heeft nooit gezegd dat Oekraïne lid kon worden. Ze zeiden dat ze er in de toekomst over zouden nadenken, zodra Oekraïne geen grensconflict meer heeft met Rusland. Dus nooit.

Author

Gwynne Dyer is an independent journalist whose articles are published in 45 countries.

Gwynne Dyer