Oczekuje się jednak, że sytuacja ta ulegnie zmianie wraz z propozycją budżetu państwa (OE) na 2024 r., która przewiduje likwidację tego specjalnego systemu (NHR) nie tylko dla emerytów-imigrantów, ale także dla pracowników, którzy nie są rezydentami.

Według raportu ECO, ranking najgorszych systemów podatkowych analizuje nie tylko straty w poborze podatków, ale także poziom niesprawiedliwości podatkowej, przekładającej się na korzyści podatkowe, między grupami podatników w 25 specjalnych systemach w 17 krajach UE. Wraz z Portugalią na czwartym miejscu wśród najbardziej szkodliwych systemów znalazły się Cypr, pod względem ulg podatkowych przyznawanych zagranicznym emerytom, Dania i Włochy, w odniesieniu do specjalnych systemów dla osób niebędących stałymi rezydentami.

Gorsze od Portugalii są Grecja i Włochy, które znajdują się na szczycie listy najbardziej szkodliwych systemów, Szwajcaria, która jest na drugim miejscu i Cypr, na trzecim.

Również w odniesieniu do systemu podatkowego dla nierezydentów, który jest skierowany do pracowników, Portugalia wypada słabo, według Obserwatorium Podatkowego UE, mimo że system ten jest mniej szkodliwy w porównaniu z systemem dla zagranicznych emerytów. Pod tym względem portugalski system jest piątym najgorszym, na tym samym poziomie co Luksemburg, Szwecja, Francja, Cypr, Hiszpania, Holandia i Irlandia.

Negatywny wpływ

Oceniając 25 systemów, Obserwatorium wzięło pod uwagę czas trwania zachęty, minimalne poziomy dochodów, wymóg aktywności zawodowej i wielkość ulgi podatkowej. W związku z tym, im dłużej trwają systemy, im większe korzyści zapewniają i im mniej warunków dostępu wymagają, takich jak minimalna kwota dochodu lub potrzeba udowodnienia działalności zawodowej, tym większy jest stopień szkód dla kraju, wyjaśnia Obserwatorium.

W przypadku Portugalii, zbyt długi okres obowiązywania systemu i bardzo wysokie korzyści miały najbardziej negatywny wpływ na ostateczną ocenę.

W 2022 r. wydatki podatkowe na system IRS dla osób niebędących stałymi rezydentami wzrosły w Portugalii o 18,5%, do 1 507,9 mln euro. Rok wcześniej kwota ta wyniosła 1 271,8 mln euro, zgodnie z raportem o wydatkach fiskalnych przesłanym do Parlamentu.

System ten pozwala obecnie pracownikom prowadzącym działalność o wysokiej wartości dodanej płacić specjalną stawkę IRS w wysokości 20% od dochodów z kategorii A (praca najemna) i B (praca na własny rachunek). Emeryci płacą 10% podatek IRS od swoich emerytur.

W ciągu ostatnich 15 lat wiele krajów wprowadziło preferencyjne systemy podatkowe, aby przyciągnąć określone grupy społeczno-ekonomiczne. Obserwatorium Podatkowe informuje, że "od 1995 r. liczba specjalnych systemów podatku dochodowego od osób fizycznych wzrosła z pięciu do 28 w UE i Wielkiej Brytanii".

Organizacja przyznaje, że jest to "strategia, która może poprawić ściągalność podatków i pobudzić działalność krajową". Ogólnie rzecz biorąc, jest to jednak polityka negatywna: "podatnicy, którzy są przyciągani do jednego kraju, zmniejszają podstawę opodatkowania o tę samą proporcję w innym kraju, a globalne opodatkowanie spada", podsumowuje Obserwatorium Podatkowe UE.